Дзе буслінае гняздо, там маланка не б'е. А што яшчэ нашы продкі казалі пра гэтых птушак?
Беларусы спакон вякоў ставяцца да буслоў асабліва. Мала якая жывёла, нават зубры, можа пахваліцца такой пашанай. Як жа нашы продкі выказвалі павагу гэтай птушцы і чаму яе нельга было крыўдзіць?
- Лічылася, што бусел - птушка боская, благаслаўлёная Богам. Але пры гэтым легенда паходжання не зусім прыгожая, - расказаў Сяргей Ермаловіч, вядучы навуковы супрацоўнік Беларускага дзяржаўнага музея народнай архітэктуры і побыту.
На самай справе легендаў шмат, але ўсе яны зводзяцца да аднаго: бусел пайшоў ад чалавека, якому Бог даў заданне - аднесці розных гадаў, змей і жаб, і ўтапіць у балоце. Але цікаўнасць перамагла, і той чалавек зазірнуў у торбу, а ўсе гады разбегліся ў розныя бакі. Бог за гэта пакараў чалавека, каб той да канца жыцця збіраў змей і жаб.
- Хотосьці праводзіць аналогію, што бусел - гэта Адам, або бусліха - гэта Ева. Таксама Бог ім даў заданне, яны яго не выканалі, і за гэта іх выгналі з Выраю.
Буслу - святой птушцы - нельга было чыніць шкоду. Лічылася вельмі дрэнным, калі хтосьці забіваў бусла або раскідваў гняздо, - гэта вядзе да шматлікіх бед.
- Ёсць легенда і пра чорнага бусла, як ён з'явіўся. Быў адзін злы чалавек, які разбурыў гняздо бусла. Той узяў сваіх птушанятак, і яны паляцелі ў лес. І ад такой крыўды сталі чорнымі. У іх яшчэ бусляняткі нарадзіліся, але дарослыя ім расказалі, якую шкоду ім учыніў гэты чалавек, і яны таксама пачарнелі.
Раней людзі верылі, што бусел можа помсціць. Напрыклад, прынесці гарачую галавешку і спаліць хату. Альбо, калі хтосьці раскідаў гняздо, у хату магла ўдарыць маланка, бо птушка нібы памочнік Перуна ці яго ўвасабленне на зямлі.
- Таму дзе гняздо бусла, там маланка ніколі не ўдарыць. Хата, на якой яно ёсць, у бяспецы.
Абараняў бусел і ад злых духаў, і ад розных жывёл, і ад змей. А пакрыўджаная птушка магла тую ж самую змяю кінуць у калодзеж, каб атруціць ваду.
- Дзе селіцца бусел, будзе шчасце, багацце і дабрабыт.
Мы ўжо казалі, што раскідваць гнёзды нельга. А вось дапамагаць іх будаваць - справа добрая. Зносілі ўсялякую старызну, бароны ды нейкія непатрэбныя жалезныя рэчы, каб гняздо было мацнейшае. А калі птушкі прыляталі вельмі рана ўвесну, падчас холаду, іх маглі нават пусціць у хату.
- Каб дзікую жывёлу пусціць у хату - гэта нонсенс. Гэта сведчыць, што беларусы асабліва добра ставіліся да буслоў і вельмі шанавалі іх.
Нездарма ж у традыцыйнай культуры адбілася, што птушка дзікая, а кранаць яе нельга, - такое бывала вельмі рэдка. Таму бусел і стаў адным з сімвалаў Беларусі і нашага народа.
| Падрыхтавана па відэа БЕЛТА, скрыншоты відэа.
Чытайце таксама:
Какие звуки издают аисты? Спросили у эколога
"Конечно, мы уважаем эту птицу!". Вот что придумали энергетики, чтобы спасать аистов
Аисты, васильки и колосья. 15 фото очень красивых белорусских полей крупным планом